Mô hình sinh học thần kinh

Nhà khoa học thần kinh J. Allan Hobson đã giả thuyết điều gì có thể xảy ra trong não bộ khi đang mơ sáng suốt. Bước đầu tiên để mơ sáng suốt là nhận ra mình đang mơ. Sự nhận ra này có thể xảy ra trong vỏ não trước trán lưng-bên (dorsolateral prefrontal cortex), đó là một trong số ít khu vực bị vô hiệu hóa trong suốt giấc mơ REM và là nơi trí nhớ làm việc diễn ra. Một khi khu vực này được hoạt động và sự nhận thức về giấc mơ diễn ra, người mơ phải thận trọng để giấc mơ tiếp tục nhưng phải đủ tỉnh táo để nhớ rằng đó là một giấc mơ. Trong khi vẫn còn duy trì được sự cân bằng này, hạch hạnh nhân và vỏ não thái dương có thể được kích hoạt ít mạnh hơn. Để tiếp tục cường độ của ảo giác trong giấc mơ, được mong đợi rằng sự liên kết của học cầu và đỉnh chẩm tiếp tục hoạt động.

Điều trị những cơn ác mộng

Người ta cho rằng những người phải chịu những cơn ác mộng có thể hưởng lợi từ khả năng nhận ra rằng họ chỉ đang mơ. Một nghiên cứu thí điểm được thực hiện năm 2006 cho thấy liệu pháp điều trị bằng giấc mơ sáng suốt đã thành công trong việc giảm tần số những cơn ác mộng. Liệu pháp này bao gồm việc hướng về ý tưởng, làm chủ kĩ thuật, và những bài tập rèn luyện tính minh mẫn. Không rõ rằng những khía cạnh của liệu pháp có chịu trách nhiệm cho sự thành công của việc vượt qua những cơn ác mộng hay không, dù liệu pháp này nhìn chung có kết quả.

Nhà tâm lý học người Úc Milan Colic đã khám phá ra ứng dụng của nguyên tắc của điều trị tường thuật (narrative therapy) với những giấc mơ sáng suốt của bệnh nhân, để làm giảm tác động không chỉ của những cơn ác mông khi ngủ, mà còn giảm, tự cắt giảm, và những vấn đề trong cuộc sống khi thức. Colic nhận ra rằng những phương hướng được ưa thích cho cuộc sống của những bệnh nhân, cũng như ông đã xác định trong suốt quá trình đàm thoại điều trị, có thể làm giảm nội dung đau buồn của những giấc mơ, trong khi sự hiểu biết về cuộc sống và thậm chí là tính cách từ những giấc mơ sáng suốt có thể được viện dẫn trong "cuộc đời thật" với những lợi ích chữa bệnh rõ ràng.

Nhận thức về thời gian

Vào năm 1985, LaBerge thực hiện một nghiên cứu thí điểm cho thấy rằng nhận thức về thời gian trong một giấc mơ sáng suốt cũng tương tự như khi thức. Những người mơ giấc mơ sáng suốt đếm mười giây trong khi mơ, ra tính hiệu kết thúc của việc đếm với một tính hiệu mắt đã chuẩn bị trước với một máy ghi điện nhãn đồ. Kết quả của LaBerge dã được xác nhận bởi những nhà nghiên cứu người Đức năm 2004. Nghiên cứu của người Đức, bởi tiến sĩ Erlacher và M. Schredl, cũng nghiên cứu hoạt động vận động và phát hiện ra rằng uốn cong đầu gối lâu hơn 44% trong khi đang mơ giấc mơ sáng suốt. Tuy nhiên, một nghiên cứu ở Đức vào năm 1995 chỉ ra rằng giấc mơ sáng suốt cũng có thể kéo dài thời gian, trong đó người mơ có thể kiểm soát độ dài giấc mơ. Nghiên cứu được thực hiện suốt giấc ngủ và lúc thức, và yêu cầu người tham dự ghi lại giấc mơ của mình trong nhật ký và giấc mơ kéo dài bao lâu.